Wat is een besturingsfilosofie?
Een besturingsfilosofie is de uitwerking van het geheel van principes en uitgangspunten waarop de organisatie zich baseert voor de (aan)sturing ervan. De besturingsfilosofie komt voort uit de identiteit en de waarden van de organisatie. Zij beschrijft hoe zij van daaruit richting wil geven aan de missie en visie van de organisatie en hoe de strategische doelen worden geformuleerd en nagestreefd. Op basis van de besturingsfilosofie wordt vervolgens het besturingsmodel en het besturingsinstrumentarium van de organisatie ingericht.
Het gaat hierbij om vragen als: hoe worden de bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de organisatie verdeeld? Welke vorm van leiderschap past daarbij?
Bij het opstellen van deze notitie was het boek ‘Wicked World, systeeminnovatie voor complexe vraagstukken’ van drs. Karel van Berkel en dr. Anu Manickam een belangrijke bron van inspiratie.[1] Dit boek laat zien hoe aan de hand van systeem- en complexiteitstheorieën kan worden gekeken naar het omgaan met de complexe dynamiek waar organisaties vandaag de dag in moeten zien te opereren. De auteurs hebben bij de Tintengroep diverse presentaties verzorgd. Voorts hebben we aangaande het gedeeld leiderschap veel geleerd van de trainingen van en contacten met prof. Katrien Fransen en dr. Niels Mertens van de KU Leuven.[2]
[1] K. van Berkel en A. Manickam, Wicked World, Systeeminnovatie voor complexe vraagstukken, Noordhoff Groningen/Utrecht 2019.
[2] Voor hun onderzoek wordt verwezen naar https://www.leadinginsights.be.
Het doel van deze publicatie
In deze notitie wordt de besturingsfilosofie van Tintengroep geformuleerd.[1] Dit is een uitwerking van een proces van reflectie op en verificatie van (interne en externe) beelden van de organisatie. Het gaat dan om expliciete beelden die tot uiting komen in bijvoorbeeld de kernwaarden en de missie en visie, maar ook om meer impliciete beelden die blijken uit gedrag of houding. In deze notitie willen we tot een aantal uitgangspunten komen die betrekking hebben op doelen die Tintengroep nastreeft, de manier van managen, sturen en verantwoorden, de organisatiestructuur, de inrichting van de processen en het leiderschap dat daarbij past.
De besturingsfilosofie ziet op de verbinding tussen de identiteit van Tintengroep en het handelen van Tintengroep. Hierbij wordt (be)sturen opgevat als een combinatie van denken en doen dat op alle lagen van de organisatie plaatsvindt, door alle medewerkers, ieder op zijn eigen plek in de organisatie en binnen zijn eigen invloedssfeer. Deze combinatie van identiteit en handelen kan op alle lagen van de organisatie tot uiting komen; de besturingsfilosofie is een levend en ademend concept waar alle deelnemers in de organisatie in meer of mindere mate een bijdrage aan leveren. Het gaat hierbij om de start van een gesprek dat altijd doorgaat over een onderwerp dat steeds in ontwikkeling is.
[1] Zie ook paragraaf 5 van Mét Impact, Strategisch Meerjarenperspectief Tintengroep 2022-2025.
De opbouw
Het eerste deel gaat over de vraag: Wie zijn we en wat vinden we belangrijk? We gaan in op onze identiteit, die bestaat uit onze kernwaarden, de missie en de visie. Maar het gaat ook over het onderliggende mensbeeld en welke betekenis we geven aan onze organisatie.
Het tweede deel gaat over onze organisatie als een systeem dat onderdeel is van een groter geheel maar dat tegelijkertijd ook zelf bestaat uit kleinere delen. Aan de hand van de theorie van de Complexe Adaptieve Systeem (CAS) theorie zoals besproken in het boek van Van Berkel en Manickam wordt door een systemische bril naar Tintengroep gekeken en wordt deze beschouwd als complex adaptief systeem, maar ook als onderdeel van een complex adaptief systeem.
In het derde deel vatten we dit geheel samen in vijf principes voor sturing: de pijlers van de besturingsfilosofie van Tintengroep.
